mei 17, 2023 | Nieuws
We kijken terug op een goed bezocht en geslaagd Voorjaarssymposium in Utrecht op 14 maart 2023. De presentaties van (het merendeel van) de workshops die tijdens het symposium zijn gegeven, kunt u hier inzien en/of downloaden:
Workshop B: Seksueel grensoverschrijdend gedrag in het onderwijs door Willem Lindeboom en Bas Vorstermans
Presentatie Willem Lindeboom en Bas Vorstermans
Presentatie Vertrouwensinspectie
Workshop C: De normering van academisch ondernemerschap door Ali Mohammad
Presentatie Ali Mohammad
mei 17, 2023 | Nieuws
Woensdag 17 mei a.s. is het volgende moment voor een korte tussentijdse bespreking via teams. De bespreking start stipt om 16.00 uur tot 17.00 uur. Het is vijf minuten vooraf mogelijk om in te loggen, zodat alles tijdig klaar staat.
Het volgende onderwerp staat op de planning:
Kan een kind van 16 zelf bepalen welke richting het onderwijs zou moeten zijn.
Wellicht is er nog een actueel onderwerp dat bespreking verdient. Dan horen wij dat graag van je.
Het is fijn als je je uiterlijk dinsdag 16 mei aanmeldt voor deze bespreking. We versturen uiterlijk woensdagmorgen een uitnodiging met de link voor de sessie. Als er minder dan vijf deelnemers zijn, schuift de bijeenkomst door naar de volgende datum.
Met vriendelijke groet,
Dik Berkhout en Mayken de Roon
mei 17, 2023 | Nieuws
Speciaal nummer ter nagedachtenis aan Dick Mentink
Prof.mr. P.J.J. Zoontjens
De betekenis van Dick Mentink voor het onderwijsrecht p/5
Als aparte discipline ontstond het onderwijsrecht gedurende de jaren tachtig op twee plaatsen, Rotterdam en Amsterdam. Maar mede door toedoen van Dick Mentink gaf Rotterdam later toch wel de doorslag. In het palet van levensbeschouwelijke stromingen die er in het onderwijs van zijn dagen waren, profileerde hij zich als de pleitbezorger voor het openbaar onderwijs. Zonder Dick Mentink zou het onderwijsrecht er niet zijn waar het nu is.
Prof.mr. P.W.A. Huisman
De samenwerkingsschool van Dick Mentink p/8
Deze bijdrage gaat in op de gedachtevorming van Dick Mentink over de samenwerkingsschool, een school waarin zowel openbaar als bijzonder onderwijs samenwerkt. Over ruim twee decennia heen heeft hij zich uitgelaten over de grondwettigheid van de samenwerkingsschool, vaak in relatie tot de positie van het openbaar onderwijs.
Mr. dr. J. Sperling
‘Richting’ en leerplicht: een stand van zaken p/14
In dit artikel wordt een overzicht gegeven van de wijzigingen van het richtingbegrip, in het bijzonder in art. 5 onder b Leerplichtwet, en de verhouding van dit begrip tot het ouderlijk keuzerecht in het Europees verdrag voor de rechten van de mens. Er is veel discussie geweest over de betekenis van het begrip ‘richting’ in de onderwijswetgeving en Dick Mentink heeft daaraan zijn steentje bijgedragen.
Prof.dr. R. van Schoonhoven
Over roc’s, besturenfusies en identiteit p/21
Wie de Handelingen van de Tweede Kamer uit 1995 naslaat op de invoering van de Wet educatie en beroepsonderwijs, kan niet om het rapport Mentink-Akkermans heen. Het rapport gaat over de vraag of en in hoeverre bij de door het toenmalige kabinet opgelegde vorming van roc’s, de godsdienstige of levensbeschouwelijke identiteit van scholen voor mbo overeind kan blijven.
Mr.dr. F.H.J.G. Brekelmans
Het beroep leraar: een uitvoerend beroep? p. 25
Centraal in deze bijdrage staat de leraar als professional. Na de bespreking van de drie lijnen in de besturingsfilosofie volgens Dick Mentink, de bestuurlijke lijn, de kwaliteitslijn en de pedagogische lijn, wordt stilgestaan bij een aantal wetten in het funderend onderwijs. De bijdrage wordt afgesloten met enkele bespiegelingen over het beroep leraar en het werken in teamverband.
Prof.mr. M.T.A.B. Laemers
De Wet meer ruimte voor nieuwe scholen en de positie van scholen voor openbaar onderwijs p/32
Een van de projecten waarin de auteur mocht samenwerken met Dick Mentink was het onderzoek naar Vrijheid van stichting. Een belangrijke factor bij schoolstichting was toentertijd de belangstelling voor een bepaalde richting, die vooral werd opgevat als godsdienst of levensbeschouwing. In hoeverre zijn of worden de ideeën en standpunten uit dit onderzoek thans, zo’n tien jaar na publicatie gerealiseerd?
Mr. S. Philipsen
Naar een toekomstbestendige interpretatie van artikel 23 Grondwet p/38
Dick Mentink stond mede aan de basis van de vorming van het onderwijsrecht tot zelfstandige academische discipline en werkte vervolgens met groot enthousiasme en met veel energie aan de verdere uitbouw en het voortbestaan van die discipline. Dick Mentink heeft veel en over allerhande aspecten van art. 23 gepubliceerd en heeft hiermee een beslissende richting gegeven aan de interpretatie van, en de theorievorming over, art. 23 Gw.
apr 5, 2023 | Nieuws
ARTIKELEN
Mr. W. Lindeboom
Het wankele evenwicht rond de Geschillencommissie Passend Onderwijs / p. 7
De rechtsbescherming met betrekking tot beslissingen van een schoolbestuur inzake toelating en verwijdering in het po en vo is de afgelopen jaren aanzienlijk uitgebreid. Dit met name door de introductie van de (tijdelijke) commissie voor geschillen die op verzoek van ouders kan oordelen over dergelijke beslissingen. Is de huidige regelgeving wel voldoende doordacht?
Mr. A. Dekkers
Kroniek: Arbeidsrecht in het onderwijs /p.10
Na het verschijnen van de vorige kroniek Arbeidsrecht in het onderwijs in april 2020 hebben zich binnen het onderwijs ontwikkelingen in het arbeidsrecht voorgedaan waarvan een aantal in deze kroniek aan bod zal komen. In deze kroniek worden onder andere de veranderingen bij het Vervangingsfonds en Participatiefonds op hoofdlijnen besproken.
Mr. L.H. von Meijenfeldt
Kroniek: School en privacy / p.18
De ontwikkelingen op het terrein van de bescherming van persoonsgegevens binnen het onderwijs worden beschreven. Het gaat dan onder meer over beleidsvoornemens vanuit het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, oordelen van de Autoriteit persoonsgegevens over naleving van privacyregelgeving en uitspraken van de rechter. Deze kroniek beslaat de periode van 1 januari 2021 tot 1 januari 2023.
JURISPRUDENTIE
Overzicht jurisprudentie po, vo en mbo / p. 26
Mr. E.C. Appels-de Groot
Mr. P.H.M. Kanters
Mr.dr. J. Sperling
WETGEVING
65-67 Stand van zaken wetgeving po, vo en mbo /p.37
Mr. M.A. van de Lustgraaf
apr 5, 2023 | Nieuws
Zoals eerder aangekondigd vindt voorafgaand aan het voorjaarsymposium op 14 april een extra ingelaste ALV plaats in verband met de samenstelling van het bestuur.
Voor de goede orde wordt de agenda van deze ALV nogmaals op onze website geplaatst:
Agenda ALV
1. Opening
2. Mededelingen
3. Vaststelling verslag van de algemene leden vergadering van 25 november 2022
4. Samenstelling bestuur
In april 2023 loopt de benoemingstermijn van Tom Barkhuysen af. Tom is beschikbaar voor een nieuwe termijn. Voorgesteld wordt Tom te herbenoemen voor een nieuwe termijn.
5. Rondvraag
6. Sluiting
Ten behoeve van agendapunt 3 treft u hier het concept-verslag van de ALV d.d. 25 november 2022.
apr 5, 2023 | Nieuws
Op vrijdag 21 april 2023, van 16.00 tot 17.00 uur, staat er weer een bijeenkomst van de VvO-werkgroep medezeggenschapsrecht gepland. Deze bijeenkomst komt in de plaats van de bijeenkomst die gepland stond op 14 april (deze komt te vervallen vanwege het voorjaarsymposium van de VvO. De bijeenkomst op 21 april betreft wederom een korte online-bijeenkomst (via Teams).
Onderwerp van de bijeenkomst is een update (door Joke Sperling) rond de stand van zaken m.b.t. het rapport van Berenschot over de wettelijke kaders van de medezeggenschap in het onderwijs) en de Kamerbrief met de reactie van de minister (mede) n.a.v. dit onderzoek. Het rapport onderzoekt knelpunten bij de medezeggenschap in verticale scholengemeenschappen. Dit zijn scholengemeenschappen die zowel voortgezet onderwijs (vo) als middelbaar beroepsonderwijs (mbo) aanbieden. Daarnaast onderzoekt het beleidsopties voor een gemeenschappelijk wettelijk kader voor de medezeggenschap in het vo en mbo.
mrt 8, 2023 | Nieuws
Het bestuur van de Vereniging voor Onderwijsrecht nodigt u hierbij uit voor het Voorjaarssymposium op VRIJDAG 14 APRIL VAN 14.30 – 17.00 UUR IN HET QUINTON HOUSE (Nieuwegracht 60, 3512 LT Utrecht)
Voorafgaand aan het voorjaarsymposium vindt een extra ingelaste ALV plaats in verband met de samenstelling van het bestuur
De opzet van het Voorjaarssymposium is traditiegetrouw dat verschillende workshops worden verzorgd waaruit de leden er twee kunnen kiezen. Het is wederom gelukt om een afwisselend programma samen te stellen, waarbij zowel de praktijk als de wetenschappelijke kant van het onderwijsrecht aan bod komt.
U kunt aan twee van de drie workshops deelnemen. Het symposium wordt afgesloten met een borrel.
Aanmelding op voorhand is verplicht. Aan het bijwonen van het Voorjaarssymposium zijn dit jaar geen kosten verbonden. Inschrijven voor het Voorjaarssymposium kan uitsluitend via https://vvonderwijsrecht.nl/product-categorie/evenementen/.
Programma Voorjaarssymposium met voorafgaand ALV
14.00: ALV
14.15 Inloop
14.30 Opening Voorjaarssymposium door Arzu Yandere en start eerste ronde workshops
15.30 Pauze met koffie/thee
15.45 Tweede ronde workshops
16.45 Gezamenlijke afsluiting
17.00: Borrel
Agenda ALV
1. Opening
2. Mededelingen
3. Vaststelling verslag van de algemene leden vergadering van 25 november 2022
4. Samenstelling bestuur
In april 2023 loopt de benoemingstermijn van Tom Barkhuysen af. Tom is beschikbaar voor een nieuwe termijn. Voorgesteld wordt Tom te herbenoemen voor een nieuwe termijn.
5. Rondvraag
6. Sluiting
Workshops
Workshop A: Actualiteiten hoger en wetenschappelijk onderwijs door Peter Kwikkers
Peter Kwikkers, voorzitter van de werkgroep hoger onderwijs en gespecialiseerd in onder andere organisatierecht en management in het hoger onderwijs, praat ons bij over de actuele ontwikkelingen in het hoger onderwijsrecht. Thema’s die op verzoek van de toehoorders aan bod kunnen komen zijn: a) Decentrale selectie. In 2021 werd een wetsvoorstel ingediend dat de nadelen van decentrale selectie (onrechtvaardig, niet effectief, duur) zou moeten wegnemen. In januari 2023 is het amendement Van der Woude c.s. aangenomen, waarmee de wijzigingen in het wetsvoorstel weer worden teruggedraaid. Peter vertelt wat het amendement beoogt; b) academische vrijheid (en het vermeende gevaar van het woke gedachtengoed in het wetenschappelijk onderwijs). Het college van bestuur van de UvA heeft een externe commissie ingeschakeld. Die onderzoekt of er bij de Faculteit Maatschappij & Gedrag, sprake is van „ernstige institutionele misstanden […] die leiden tot een acute en fundamentele bedreiging van de academische vrijheid en de kwaliteit van onderwijs en onderzoek”. Peter Kwikkers bespreekt de aanleiding voor het onderzoek en of er inderdaad reden is voor zorg; c) De toekomst van het bindend studieadvies – hoe lang nog? En zijn er alternatieven? d) Flexibilisering van onderwijs en inschrijving: wat zijn hiervan de praktisch-juridische aspecten en e) Internationalisering en Europese Universiteiten. Waar in Nederland de internationalisering hogescholen en universiteiten tot een bijna onbeheersbare instroom leidt en er opgeroepen wordt tot beperking van de instroom van buitenlandse studenten (onder andere door het handhaven van de Nederlandse taal als voertaal) wil de Europese Commissie juist meer internationalisering onder andere via Europese universiteiten. Wat zijn de gevolgen voor het Nederlands hoger onderwijs?
Workshop B: Seksueel grensoverschrijdend gedrag in het onderwijs door Willem Lindeboom en Bas Vorstermans
Het onderwerp staat volop in de schijnwerpers. In januari 2023 heeft de Rijksoverheid het Nationaal Actieprogramma Aanpak seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld gepresenteerd, met een prominente vermelding van de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag in het onderwijs. Binnen de sector zelf is onlangs ook de leidraad ‘Omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag in het onderwijs’ ontwikkeld, een product van onder meer de sectorraden en de Inspectie van het Onderwijs. In hoeverre wijzen deze documenten de weg voor de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag binnen onderwijsorganisaties? Hoe moet een onderwijsorganisatie omgaan met (vermoedens of meldingen van) seksueel grensoverschrijdend gedrag, specifiek wanneer de verdenking valt op een werknemer van deze organisatie? Hoe laveert de onderwijsorganisatie tussen het belang van het slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag en het belang van de werknemer op wie de verdenking valt? Welke rol heeft de onderwijsorganisatie überhaupt in het krachtenveld tussen (in geval van een aangifte) politie en de vertrouwensinspecteurs van de inspectie van het onderwijs? Op deze en verwante vragen zoeken de sprekers een (begin van een) antwoord tijdens deze workshop.
Workshop C: De normering van academisch ondernemerschap door Ali Mohammad
Universiteiten zijn parttime ondernemingen. Ze zetten bedrijven op, adviseren overheden en bedrijven en verstrekken durfkapitaal aan startups. Deze vormen van academisch ondernemerschap worden verricht door instituten die worden bekostigd uit publieke middelen. Maar wie de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) er op naslaat zal daarin geen normen over academisch ondernemerschap vinden. Deze normen moeten worden gezocht in diverse juridisch bindende en niet-juridisch bindende documenten. Ali Mohammad, wetgevingsjurist bij Wetgevingswerken en gespecialiseerd in het algemeen bestuursrecht, economisch publiekrecht en het hoger onderwijsrecht, onderzocht op welke wijze het academisch ondernemerschap in Nederland wordt genormeerd en in hoeverre deze normering duidelijk is binnen universiteiten en andere betrokkenen en schreef daarover een proefschrift. In het proefschrift betrekt hij perspectieven vanuit het onderwijs(bekostigings)recht, het Europees staatssteunrecht en de academische vrijheid & wetenschappelijke integriteit. Daarin gelden diverse normen die zijn gebaseerd op uitgangspunten zoals de doelmatige besteding van publieke middelen door universiteiten, eerlijke concurrentie met particuliere ondernemers die geen publiek geld ontvangen, publicatievrijheid en het tegengaan van belangenverstrengeling.
feb 21, 2023 | Nieuws
Op vrijdag 25 november 2022 is tijdens de jaarvergadering van onze vereniging de Mentink Award uitgereikt. Deze prijs is bedoeld om nieuwe en innovatieve publicaties op onderwijsrechtelijk terrein in het Nederlandse taalgebied aan te moedigen en te bevorderen. De prijs gaat naar de (al dan niet debuterend) auteur van het door de jury als beste beoordeelde artikel, boek of publicatie op onderwijsrechtelijk gebied in de twee jaar voorafgaande aan de uitreiking. De jury bestond dit jaar uit: Miek Laemers (voorzitter), Joke Sperling, Frans Brekelmans en Stefan Philipsen.
De winnaar van de Mentink Award 2022 was Gijsbert Leertouwer. Hij won de Mentink Award voor zijn bijdrage ‘Het publieke belang en de semipublieke onderwijssector’. Daarnaast heeft de jury een aanmoedigingsprijs toegekend aan Wim Verweij voor zijn bijdrage: ‘Terugvordering bovenmatig vermogen?’.
Zie het juryrapport.
Hieronder vindt u de volledige lijst met genomineerden:
- Marlies Blesgraaf, ‘De aanpak van regeldruk (NL) en red tape (VK) vergeleken: meer overeenkomsten dan verschillen?’ in: N.S. Efthymiou, P.W.A. Huisman en L. van Kalken (red.), De vele facetten van het staatsrecht. Wolf Legal publishers 2020.
- Jacob de Boer, ‘Richting voor de burgerschapsopdracht’, in: het Nederlands tijdschrift voor onderwijsrecht en onderwijsbeleid 2021, p. 6-21.
- Job Buiting, ‘Examinering in het hoger onderwijs: van meesterproef tot microcredential’, in: het Nederlands tijdschrift voor onderwijsrecht en onderwijsbeleid 2021, p. 19-31.
- Machteld Claessens, ‘Burgerschap als onderdeel van een bredere ontwikkeling tot waarborging van de democratische rechtsstaat in het onderwijs (deel I en II)’, School en Wet, 2022/2, p. 12-18 en School en Wet 2022/3, p. 16-23.
- Maud van Erp, Aard Van de ziekte, Graag!, Nederlands tijdschrift voor onderwijsrecht en onderwijsbeleid 2021/29, p. 23-50.
- Gijsbert Leertouwer, ‘Het publieke belang en de semipublieke onderwijssector’ School en Wet 2022/1, p. 17-27.
- Jochem Streefkerk en Robert van Putten, De verleiding van het algoritme. Maakbaarheidsdrang bij toelatingsbeslissingen in het onderwijs, School en Wet 2021/4, p. 5-11.
- Wim Verweij, Terugvordering bovenmatig vermogen?’ Nederlands tijdschrift voor onderwijsrecht en onderwijsbeleid 2022/12, p. 81-99.
feb 21, 2023 | Nieuws
REDACTIONEEL
1 Redactioneel / p.5
COLUMN ON(DER)WIJSHEDEN
Renée van Schoonhoven
2 Zaterdagfamilies/ p.6
ARTIKELEN
Mr.drs. J. van den Brink
3 Jurist of pedagoog? / p.7
Het pakket van normen, regels en richtlijnen voor scholen is de laatste jaren toegenomen en neemt nog toe. Het is zinvol om te bezien of wij bij deze ontwikkelingen alert moeten zijn op – bijvoorbeeld – het behoud van de pedagogiek te midden van het juridisch geweld.
Mr. A. Klaassen
4 Seksuele intimidatie op school: regie houden of uit handen geven? / p.12
Eind september 2022 is door de Inspectie van het Onderwijs opnieuw een brochure uitgebracht over de rol van de vertrouwensinspecteur bij o.a. mogelijke seksuele intimidatie en seksueel misbruik. In het verlengde daarvan werd in november 2022 de Leidraad “Omgaan met seksueel grensoverschrijdend gedrag in het onderwijs” gepubliceerd, in samenwerking met onder meer de PO- en VO-Raad.
Mr. H. van Essen
5 Kroniek: Toelating, schorsing en verwijdering van leerlingen / p.16
Inmiddels zijn er ruim twee jaar verstreken sinds de laatste kroniek over toelating, schorsing en verwijdering van leerlingen in het funderend onderwijs in dit tijdschrift is verschenen. In de tussentijd heeft het onderwerp de gemoederen aardig beziggehouden. Net als in de voorgaande jaren en ondanks de coronapandemie. Hoog tijd voor een nieuwe kroniek die de periode van oktober 2020 tot en met oktober 2022 bestrijkt.
Mr. dr. W.W. Timmer
6 Boekbespreking: Regeldruk in het onderwijs door Marlies Blesgraaf / p.24
Iedereen gelooft in het bestaan van regeldruk, maar tot eenduidigheid over het wezen van de regeldruk komt men maar niet. Dit is ook de conclusie van Marlies Blesgraaf in haar dissertatie Regeldruk in het onderwijs. Zij bevestigt dat het begrip ‘regeldruk’ een essentially contested concept is, dus dat het ongrijpbaar blijft en dat de wetenschappelijke discussie erover aanhoudt .
JURISPRUDENTIE
7-32 Overzicht Jursiprudentie po, vo en mbo / p.29
Mr. E.C. Appels-de Groot
Mr. P.H.M. Kanters
feb 21, 2023 | Nieuws
Op vrijdag 10 maart 2023, van 16.00 tot 17.00 uur, staat er weer een bijeenkomst van de VvO-werkgroep medezeggenschapsrecht gepland. Dit betreft weer een korte online-bijeenkomst (via Teams).
Gespreksonderwerp deze keer is ingebracht door Dik Berkhout: is een schoolbestuur verplicht om een (schriftelijk vastgesteld) beleid te hebben inzake (bijvoorbeeld) de aanstelling van personeel? Het betreft artikel 12, eerste lid, onder o Wms. De discussie is aan de orde bij het benoemen van een rector zonder dat de MR anders betrokken is dan via een adviesrecht terzake. Maar de vraag kan breder aan de orde zijn: in welke gevallen is een bestuur gehouden om beleid vast te stellen?
Aanmelden is verplicht en kan via mkoning@aob.nl. De volgende bijeenkomsten in 2023 staan telkens gepland op de tweede vrijdag van de maand (m.u.v. de maand augustus), van 16.00 tot 17.00 uur, online (via Teams). Deze korte bijeenkomsten vinden de rest van 2023 plaats op 12 mei, 9 juni, 14 juli, 8 september, 13 oktober, 10 november, 8 december.
Let op: vanwege het Voorjaarssymposium van de VvO op 14 april gaat de bijeenkomst van de werkgroep (stond diezelfde gepland) niet door. Hiervoor wordt een andere datum geprikt. Bericht hierover volgt binnenkort.
Met vriendelijke groet,
Marcel Koning
